Ben jij een échte zzp’er?

Tekst: Oskar Barendse 

De Belastingdienst gaat vanaf 2025 opnieuw controleren of iemand wel echt zzp’er is. Oskar Barendse maakt in deze bijdrage duidelijk of je je wel of geen zorgen moet maken over de vraag of de Belastingdienst je ziet als schijnzelfstandige. 

Waarom mag de Belastingdienst bepalen of jij als zzp'er een echte ondernemer bent?

In 2016 is de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (Wet DBA) ingevoerd om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Maar in november van datzelfde jaar werd de handhaving gestaakt omdat opdrachtgevers terughoudend werden uit angst voor naheffingen en boetes. Ook was er veel onzekerheid in de markt. Met ingang van 2025 gaat de Belastingdienst opnieuw handhaven op de Wet DBA.

Wanneer ben jij een echte ondernemer?

Je bent volgens de Belastingdienst een ondernemer als je ondernemersrisico’s loopt. Je investeert onder andere zelf in bedrijfsmiddelen en (online) reclame. En er is bijvoorbeeld de kans dat jouw opdrachtgevers je niet betalen.

Heb jij de vrijheid om te bepalen hoe jij jouw opdracht uitvoert?

Jíj bepaalt hoe je het werk uitvoert. Als jouw opdrachtgever exact voorschrijft hoe je je werk moet doen, kan dit wijzen op een dienstverband. Geeft de opdrachtgever aan wat het resultaat van de opdracht moet zijn? En jij bent alleen verantwoordelijk voor dat resultaat? Dan is dit een goede indicatie dat jij geen schijnzelfstandige bent.

Bepaal jij wanneer en waar je werkt?

Je moet zelf kunnen bepalen wanneer en waar je werkt. Als je werktijden en -plek worden bepaald door je opdrachtgever, kan dit tegen je werken. En zal je sneller worden aangemerkt als schijnzelfstandige.

Gebruik jij je eigen materialen?

Werk je met eigen materialen en middelen? Dit helpt om aan te tonen dat je echte zelfstandig bent. Gebruik zo min mogelijk materialen van de opdrachtgever en draag geen werkkleding met logo’s (behalve met jouw eigen bedrijfsnaam).

Mag jij je laten vervangen door iemand anders?

Dit is misschien wel het meest lastige punt om voor elkaar te krijgen bij de opdrachtgever: in jullie overeenkomst opnemen dat iemand anders je mag vervangen. Maar de opdrachtgever mag je als zzp’er niet dwingen om het werk persoonlijk uit te voeren. Je moet de vrijheid hebben om een collega jouw werk te laten overnemen.

Ben jij afhankelijk van één opdrachtgever?

Financieel mag je niet afhankelijk zijn van een enkele opdrachtgever. Dit heeft een directe link met het eerdergenoemde ondernemersrisico. Als je eerder bij de opdrachtgever in dienst bent geweest, is er een grote kans dat dit als schijnzelfstandigheid wordt gezien.

LET OP: Bij veel zzp’ers leeft het idee dat je minimaal 3 opdrachtgevers moet hebben. Dat is blijven ‘hangen’ vanuit de oude VAR-verklaring (de voorloper van de Wet DBA), maar is niet correct. In de wet staat niets vermeld over een minimaal aantal opdrachtgevers. Als je meerdere opdrachtgevers hebt, sta je uiteraard wel sterker.

Wat als je hetzelfde werk doet als werknemers?

Dan is de kans groot dat jouw opdracht door de Belastingdienst als arbeidsovereenkomst wordt gezien. Je mag niet exact hetzelfde werk doen als de werknemers van je opdrachtgever.

Is een modelovereenkomst de oplossing?

Voor allerlei branches en beroepsgroepen zijn goedgekeurde modelovereenkomst op de website van de Belastingdienst te vinden. Als jij en je opdrachtgever hiermee werken (én jullie je er ook daadwerkelijk aan houden), is de kans op schijnzelfstandigheid klein. Ga voor de modelovereenkomsten naar www.belastingdienst.nl en zoek op ‘algemene modelovereenkomsten’.

LET OP: Het is ook mogelijk om een zelf opgestelde overeenkomst voor te leggen bij de Belastingdienst.

Geeft de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie je een garantie?

Voor opdrachtgevers is er een zéér uitgebreide vragenlijst die duidelijk(er) maakt of er sprake is van een arbeidsrelatie, of dat het een opdracht is die door een zelfstandige kan worden uitgevoerd. Helaas is dit geen garantie. Achteraf kan de Belastingdienst altijd nog anders oordelen. Op https://ondernemersplein.kvk.nl/webmodule-beoordeling-arbeidsrelatie vind je deze module. Als je als zelfstandige deze module invult, krijg je een beter beeld waarop de toetsing plaatsvindt. Doorloop deze module en ga met jouw opdrachtgever in gesprek zodat je jouw opdrachten als ondernemer verder kan blijven uitvoeren. Zo zorg je ervoor dat we niet weer in dezelfde situatie als in 2016 terecht komen.

Financieel planner Oskar Barendse CFP® RPLP® is de Cijferfluisteraar. Kijk op www.cijferfluisteraar.nl voor meer informatie.

UPDATE: De staatssecretaris heeft op 12 september aangegeven vooral te gaan handhaven in de zorg, het onderwijs, de kinderopvang en de bouw. Staatssecretaris Idsinga (Fiscaliteit en Belastingdienst) heet toegezegd dat de Belastingdienst niet op een 'hysterische manier' gaat controleren of iemand een echte zzp'er is. Werkgevers hoeven niet bang te zijn dat de Belastingdienst direct boetes gaat uitdelen. Ook aan zzp'ers is toegezegd dat zij niet direct een boete zullen krijgen. Er geldt een overgangsperiode van 1 jaar. Werkgevers en zzp'ers moeten dan wel kunnen bewijzen dat zij maatregelen nemen tegen schijnzelfstandigheid. Eventuele correcties gaan alleen terug tot 1 januari 2025. Naheffing over de jaren daarvoor zal dus niet plaatsvinden. Zie ook www.rijksoverheid.nl. Sinds 6 september 2024 beoordeelt de fiscus geen nieuwe modelovereenkomsten meer. Bestaande overeenkomsten worden niet verlengd maar kan je blijven gebruiken, zolang ze nog geldig zijn.

UPDATE: Vanwege onrust onder zzp'ers en opdrachtgevers heeft de Tweede Kamer de regering gevraagd om een koerswijziging: alleen probleemgevallen aanpakken en in andere gevallen vooraf waarschuwen en rekening houden met de menselijke maat en maatwerk. Zie ook ons nieuwsbericht van 26 september 2024.

EENMANSZAAK OMZETTEN NAAR EEN BV?

Veel zelfstandigen vragen mij of het omzetten van hun eenmanszaak naar BV kan helpen om sterker te staan richting de fiscus. Met een BV kan dat in sommige situaties de kans verkleinen om aangemerkt te worden als schijnzelfstandige. Door de BV komt er meer structuur en een afstand tussen jou en je opdrachtgevers. De BV neemt formeel de opdracht aan en niet jij persoonlijk. Deze oplossing biedt geen garantie. De Belastingdienst kijkt vooral naar de feitelijke werkomstandigheden. Zie hiervoor de overige punten in dit artikel. De juridische vorm van je bedrijf is slechts een onderdeel van de toetsing.

Overigens gelden bij een BV andere (belasting)regels en zijn de kosten vaak hoger. Kort gesteld: als je jaarlijkse winst lager is dan ruim €100.000 ga je er netto op achteruit als je werkt vanuit de BV-vorm. Om hiervoor goede afweging te maken, kun je het beste contact opnemen met jouw adviseur.

RECENTE UITSPRAKEN OVER SCHIJNZELFSTANDIGHEID 

In veel artikelen die (online) worden gepubliceerd over schijnzelfstandigheid, wordt verwezen naar de uitspraak van de Hoge Raad over Deliveroo. De verwachting is dat de Belastingdienst de controles op deze uitspraak gaat baseren. Maar er zijn inmiddels recentere uitspraken die de uitspraak van de Hoge Raad nuanceren. Hieronder vergelijk ik een aantal standpunten in de Deliveroo uitspraak met de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam die over Temper oordeelde dat geen sprake was van schijnzelfstandigheid.

Financieel planner Oskar Barendse CFP® RPLP® is de Cijferfluisteraar. Kijk op www.cijferfluisteraar.nl voor meer informatie.