Help, mijn ouders moeten naar een verpleeghuis…

Als je ouders naar een verpleeghuis gaan, komt er veel bij kijken. Met een goede voorbereiding houd je grip op kosten en regel je alles beter. Wij zetten de belangrijkste zaken op een rij.

Ouders naar een verpleeghuis? Geen paniek:

• Je hebt ruim de tijd om maatregelen te treffen, ook als het ‘morgen’ al zover is.
• Je kunt veel regelen om de eigen bijdrage Wlz zo laag mogelijk te houden. 
• Hebben je ouders geen levenstestament (notariële volmacht)? Wijs ze op de vele voordelen.

Veel mensen maken zich druk over de gevolgen van een opname in een verpleeghuis, soms al ruim vóórdat er überhaupt sprake van is. Vaak is die paniek niet nodig, al kan een goede voorbereiding geen kwaad. Dan weet je tenminste wat je moet doen als het moment daar is.

De eigen bijdrage Wlz

Een plekje in een verpleeghuis wordt meestal betaald vanuit de ‘Wet langdurige zorg’ (Wlz). De bewoner van het verpleeghuis betaalt een ‘eigen bijdrage Wlz’. Daarvan zijn er 2 soorten:

• De lage eigen bijdrage Wlz geldt altijd in de eerste 4 maanden, en langer als er bijvoorbeeld een thuiswonende partner is. In 2025 bedraagt deze minimaal €205 en maximaal €1.076,60 per maand.
• Je betaalt de hoge eigen bijdrage Wlz als je geen recht hebt op de lage eigen bijdrage. De hoge bijdrage is minimaal €0 en maximaal €2.954,40 per maand.
  
  

De hoogte van de bijdrage hangt af van het bijdrageplichtig inkomen van 2 jaar terug. Voor 2025 is dat het verzamelinkomen uit de aangifte over 2023 plus de vermogensinkomensbijtelling (zie het kader ‘Wat is de vermogensinkomensbijtelling?’). 

Is het inkomen in 2025 lager dan in 2023? Dan kun je vragen om ‘aanpassing van de eigen bijdrage’:

• Aanpassing van de lage eigen bijdrage kan als het inkomen in 2025 €3.177,80 lager is dan in 2023.
• Voor aanpassing van de hoge eigen bijdrage kijk je naar de zak- en kleedgeldgrens. Die grens is voor een alleenstaande €426,03 per maand voor januari tot en met juni 2025 en €433,49 voor de maanden juli tot en met december 2025. Voor partners zijn de grensbedragen respectievelijk €662,69 en €674,29 per maand. Blijft er door de eigen bijdrage en na aftrek van de standaardpremie zorgverzekering (in 2025 €176 per persoon per maand) van het maandelijks inkomen minder over dan de zak- en kleedgeldgrens? Dan is verlaging mogelijk. 

Voor 2025 moet dit voor 1 mei 2026 worden aangevraagd via Mijn CAK (hetcak.nl).

TIP: Bereken de eigen bijdrage stap voor stap met behulp van de handige rekentool op hetcak.nl

Let op de AOW-keuze

Als 1 van je ouders naar het verpleeghuis gaat, kunnen zij kiezen voor de alleenstaanden-AOW. Die uitkering is hoger. Als ze allebei AOW ontvangen, moeten ze wel dezelfde keuze maken. Dus óf beiden de alleenstaanden-AOW óf beiden de AOW voor partners. Maar let op: een keuze voor de alleenstaanden-AOW levert (vrijwel) altijd de hoge bijdrage Wlz op. 

TIP: Bereken altijd eerst op hetcak.nl wat de invloed van alleenstaanden-AOW is op de Wlz-bijdrage.

Fiscaal partnerschap

Zijn je ouders getrouwd of geregistreerd partner? Dan blijven ze na opname in een verpleeghuis fiscaal partner voor de inkomstenbelasting. Dat geldt ook na een gezamenlijke keuze voor de alleenstaanden-AOW. Bij samenwonen kunnen ze het fiscaal partnerschap verbreken met een brief aan de Belastingdienst. Het fiscaal partnerschap van samenwoners eindigt ook als de achterblijvende partner met iemand anders aan de eisen voor fiscaal partnerschap voldoet.

Voor maatregelen tegen een hoge eigen bijdrage Wlz heb je vaak ruim voldoende tijd

Moet je je huis opeten?

Sommige mensen zijn bang dat ze hun huis moeten opeten na opname in een verpleeghuis. Dat klopt niet, al kan de eigen bijdrage Wlz fors zijn. Maar het huis en de leningen die zijn aangegaan voor aankoop, onderhoud of verbetering van die woning tellen meestal nog niet direct mee voor de vermogensinkomensbijtelling. Een paar situaties:

• de fiscaal partner blijft in de woning wonen
  De woning blijft in box 1 en telt niet mee als vermogen bij de berekening van de eigen bijdrage Wlz. Het eigenwoningforfait is belast en de hypotheekrente is aftrekbaar.
• er is geen achterblijvende fiscaal partner
  De ‘verpleeghuisregeling’ geldt. De woning blijft nog 24 maanden na de opname in box 1 en telt in die periode niet mee als vermogen. Het eigenwoningforfait is belast en de hypotheekrente aftrekbaar. Daarna gaat de woning naar box 3. Bij opname op 15 juni 2025 valt de woning dus vanaf 15 juni 2027 in box 3. Maar omdat de peildatum 1 januari is, merk je dit voor het eerst bij het vaststellen van het vermogen op 1 januari 2028. En dat is normaal gesproken pas van belang voor de eigen bijdrage in 2030: ruim 4 jaar na de opname in het verpleegtehuis!
• de woning wordt leeg te koop gezet en niet (snel) verkocht
  De verhuisregeling geldt. Het huis blijft in het jaar van opname en de daaropvolgende 3 kalenderjaren in box 1. Het eigenwoningforfait is niet belast, de hypotheekrente wel aftrekbaar. Bij opname in 2025 telt het huis dus pas op 1 januari 2029 voor het eerst mee als vermogen. En gaat normaal gesproken dus pas vanaf 2031 meetellen als vermogen voor de eigen bijdrage Wlz.
• de woning wordt leeg te koop gezet en snel verkocht
  Wordt de woning in 2025 verkocht en vindt ook de overdracht nog dit jaar plaats? Je ouders hoeven het eigenwoningforfait niet aan te geven vanaf de verhuisdatum, de betaalde hypotheekrente kunnen ze gewoon aftrekken. De verkoopopbrengst minus de hypothecaire lening wordt op de bankrekening gestort, en gaat meetellen als vermogen op 1 januari 2026. Vanaf 2028 wordt het dan meegenomen voor de bepaling van de eigen bijdrage Wlz.
• er gaat iemand anders in het huis wonen
  Bijvoorbeeld een kleinkind dat op het huis van oma past. Ook dan geldt de verpleeghuisregeling (zie hiervoor bij ‘er is geen achterblijvende fiscaal partner’). De woning telt pas mee voor de eigen bijdrage in 2030. Deze situatie moet in een brief aan de Belastingdienst worden uitgelegd. In de online aangifte gaat de woning van oma namelijk ten onrechte automatisch naar box 3. 
• de woning wordt na opname verhuurd
  Volgens de Belastingdienst verhuist de woning meteen naar box 3. Maar het is verdedigbaar de verpleeghuisregeling toe te passen als de woning wordt verhuurd (zie hiervoor). De woning telt pas mee voor de eigen bijdrage in 2030. De huur is dan feitelijk onbelast. 

TIP: Er is meestal voldoende tijd voor maatregelen als opname in het verpleeghuis aan de orde is. Je ouders doen er wel goed aan tijdig een notarieel gevolmachtigde aan te stellen. Die kan hun financiën beheren. En ook hun box 3-vermogen zodanig beperken dat het geen invloed meer heeft op de eigen bijdrage Wlz, ook als ze wilsonbekwaam zijn geworden. Zie ook het kader ‘Notariële volmacht? Regel het op tijd!’.

LET OP: Soms wordt wel gedacht dat het overdragen van de ouderlijke woning aan de kinderen een goede manier is om de eigen bijdrage Wlz te beperken. Dat is niet het geval. Het kan zelfs leiden tot een hogere eigen bijdrage én méér inkomstenbelasting.

Box 3 vermogen omlaag

Voor mensen met (veel) vermogen in box 3 kan de eigen bijdrage flink oplopen. Naast het belaste rendement in box 3 (maximaal 5,88% in 2025 en circa 7,78% vanaf 2026) telt immers ook 4% van het vermogen mee bij het vaststellen van de eigen bijdrage. In totaal kan daardoor tot zo´n 12% van het box 3-vermogen meetellen voor de eigen bijdrage. Maatregelen kunnen daarom lonen. Maar niet voor iedereen. Mensen met een hoog inkomen (pensioen) zullen bijvoorbeeld altijd de maximale eigen bijdrage moeten betalen. Check dus eerst of het zinvol is om dat vermogen te verlagen. 
Wie nog dit jaar maatregelen treft, verlaagt het box 3-vermogen per peildatum 1 januari 2026. Dat vermogen is relevant voor de eigen bijdrage over 2028. Dit zijn de mogelijkheden:

• geld schenken
  Ouders mogen jaarlijks belastingvrij geld schenken. Voor kinderen is de vrijstelling €6.713, voor kleinkinderen, broers/zussen en derden €2.690. In plaats daarvan mag aan kinderen tussen 18 en 40 jaar eenmalig tot €32.195 belastingvrij worden geschonken. Gaan je ouders vrijwel zeker binnen 2 jaar naar een verpleeghuis? Dan kan het voordelig zijn om méér te schenken dan de vrijstelling. Over de eerste schijf (€154.196) betalen kinderen 10% schenkbelasting. Dat is vaak minder dan de eigen bijdrage voor het verpleeghuis. En er wordt ook nog eens 20% erfbelasting bespaard als de erfenis na aftrek van de vrijstelling groter is dan €154.196. Zie ook het kader ‘Notariële volmacht? Regel het op tijd!’.
• eigenwoningschuld aflossen
  Hiermee verhuist spaargeld van box 3 naar box 1. Zo wordt het box 3-vermogen op 1 januari 2026 lager (als het huis dan nog steeds hun eigen woning is). 
• eigenwoningschuld naar box 3
  Je zou een lening die verplicht moet worden afgelost, ook aflossingsvrij kunnen (laten) maken. De lening verhuist dan naar box 3. In combinatie met geld schenken is dat wellicht een nog betere optie dan aflossen.

TIP: Maak 2 berekeningen op hetcak.nl: 1 voor en 1 na het verlagen van het vermogen. Je ziet dan of, en zo ja, hoeveel eigen bijdrage je ouders kunnen besparen.

Alleenstaande-ouderenkorting

Is 1 van de ouders langdurig opgenomen in een verpleeghuis? Dan hebben beiden recht op de alleenstaande-ouderenkorting (€531 in 2025). Ze krijgen deze heffingskorting als ze in de aangifte ‘ja’ invullen bij de vraag of ze in 2025 recht hadden op een AOW-uitkering voor alleenstaanden. Bij langdurige opname van de fiscaal partner mogen je ouders een AOW-uitkering voor alleenstaanden aanvragen (zie hiervoor onder ‘Let op de AOW-keuze’). Dat mogen is essentieel. Of ze dat daadwerkelijk doen, is voor de inkomstenbelasting niet relevant. 

LET OP: Weigert de Belastingdienst de alleenstaande-ouderenkorting? Maak dan tijdig (binnen 6 weken na het opleggen van de aanslag) bezwaar met ons ‘Modelbezwaarschrift ‘Alleenstaande-ouderenkorting’ 

Check de toeslagen

Krijgen je ouders toeslagen? De Belastingdienst past ze niet aan als een ouder naar een verpleeghuis gaat. Bekijk daarom zelf de gevolgen van die opname voor de toeslagen. De regels verschillen voor de zorgtoeslag en de huurtoeslag. Volg deze stappen: 
1. Check op wiens naam de toeslagen worden uitbetaald.
2. Lees op toeslagen.nl per toeslag de regels (zoek op ‘verpleeghuis’).
3. Stel vast wat er verandert. 
4. Kun je kiezen tussen wel of geen toeslagpartner zijn? Bepaal dan wat het gunstigst is.
5. Beëindig lopende toeslagen waarop geen recht meer bestaat.
6. Heeft de andere partner recht op toeslagen? Vraag die dan aan.

LET OP: Is er geen partner? Dan is er vaak geen recht meer op huurtoeslag. Stop in dat geval de huurtoeslag om terugvorderingen te voorkomen. Voor de zorgtoeslag verandert er niets: die blijft gewoon doorlopen.

Testament aanpassen nodig?

Volgens veel testamenten krijgen kinderen hun erfdeel pas na het overlijden van de langstlevende ouder. Voor de Belastingdienst telt dat erfdeel mee als vermogen van de langstlevende - met een hogere eigen bijdrage tot gevolg. Een oplossing is de zogeheten Wlz-clausule. Daarmee wordt het erfdeel opeisbaar zodra de langstlevende in een verpleeghuis wordt opgenomen. De schuld aan de kinderen mag dan worden afgetrokken in box 3. Let wel: de kinderen mogen het erfdeel dan ook daadwerkelijk opeisen. Wie dat te ingrijpend vindt, kan het initiatief bij de langstlevende zelf leggen: die mag op een later moment besluiten tot uitbetaling.

LET OP: Zolang beide ouders nog leven, heeft een testament (en dus ook een verpleeghuisclausule) geen effect op het box 3-vermogen en dus ook niet op de hoogte van de eigen bijdrage.

CONCLUSIE

Als een ouder in een verpleeghuis wordt opgenomen, heeft dat financieel veel voeten in de aarde. Om de negatieve financiële effecten daarvan (waaronder met name de eigen bijdrage Wlz) zo veel mogelijk te beperken, kunnen je ouders onderling een aantal zaken vooraf regelen, al dan niet via de notaris. Je ouders doen er goed aan na te denken over een notariële volmacht. Daarmee kunnen hun financiële zaken goed geregeld worden, als zij daar zelf niet meer over kunnen beslissen. Het is wel zo handig als ze hun kinderen hierin betrekken.