De mens is hardleers. Zo kent de historie tientallen gevallen van financiële zeepbellen. Zeepbellen stijgen onder invloed van warme lucht en knappen onherroepelijk. De bekendste beleggerszeepbel uit de Nederlandse geschiedenis is de Tulpenmanie, die speelde in de 17e eeuw. Er was een hype rondom tulpenbollen, wat tot enorme prijzen leidde. Mensen kochten ze in de verwachting dat die prijzen nog verder zouden stijgen. En die stegen met de hebzucht tot astronomische hoogten. Het knappen van de zeepbel ruïneerde menig belegger.
Minder bekend is iets dat zich in de negentiende eeuw in Engeland afspeelde. Ik las daarover in het boek Schuld van antropoloog David Graeber. Er was sprake van een beurshausse. Aristocraten en gewone burgers dachten snelle winsten te behalen. Zij wilden de boot niet missen. Tegenwoordig noemen we dat fear of missing out (FOMO). Een snoodaard schreef in een fraaie prospectus dat hij een half miljoen pond aan kapitaal nodig had voor het behalen van een gigawinst. Ingetekend kon worden op vijfduizend aandelen van honderd pond, elk met een vooruitbetaling van twee pond. In het prospectus stond niet hoe hij die winst ging behalen. Maar hij beloofde de details na een maand te zullen onthullen, wanneer de aandeelhouders de resterende 98 pond moesten storten. Voor de inschrijving opende deze fantast een kantoor, waar zich al een enorme menigte had verzameld. Om drie uur ’s middags hadden maar liefst duizend mensen op de emissie ingetekend en de aanbetaling voldaan. Tevreden met de opbrengst vertrok de bedrieger nog diezelfde avond met de noorderzon. Van hem is nooit meer iets vernomen.
De beroemde econoom John Maynard Keynes bedacht hiervoor the greater fool theory. Een dwaas stapt in een belegging in de hoop deze voor meer aan een grotere dwaas te kunnen verkopen. Als je gelooft iets voor meer te kunnen verkopen maakt het natuurlijk niet uit of het tulpenbollen, waardeloze aandelen of cryptomunten zijn. Het is hierbij altijd de vraag of je een gewone dwaas of een grotere dwaas bent. De tijd wijst dit uit.
Heeft de mensheid iets geleerd van zeepbellen en beleggersbedrog uit het verleden? Niet overdreven veel. Nog steeds krijgt hebzucht de overhand boven gezond verstand. FiscAlert probeert je in ieder geval met beide benen op de grond te houden. Laat al die zeepbellen maar over aan anderen. Je zult ongetwijfeld iets missen, maar je loopt niet het risico te worden geruïneerd.
FiscAlert-collega Kapé Breukelaar had deze vakantieperiode een interessante reeks artikelen over bij het TV-programma van Harry Mens geplugde beleggingen. Het betrof beleggingen die Kapé in FiscAlert van een negatief oordeel had voorzien: ongelezen weggooien of na lezing weggooien. Hij was nagegaan hoe het deze beleggingen was vergaan en dat was geen feest. Een mooie illustratie dat het belangrijk is te weten waar je je zuur verdiende geld in belegt. Enkele van die beleggingen betroffen regelrechte fraude, zoals Palm Invest met beweerd vastgoed in Dubai. Het merendeel betrof aanbiedingen waar in theorie een interessant rendement op kon worden behaald, maar in werkelijkheid de kans op een zeperd te groot was. Mijn ervaring is dat je moet oppassen met beleggingen die tegen hoge kosten in de markt worden gezet. Niet zelden gaat het om aanbieders die rijk willen worden over de ruggen van de beleggers. Dit speelt vooral bij vastgoed, valuta-arbitrage en cryptovaluta. Kies dan liever voor de FiscAlert Doe-Het-Zelf Index portefeuilles. Daarbij ligt weliswaar geen superrendement in het verschiet, maar je hoeft er in ieder geval niet ’s nachts wakker van te liggen.