“Men kan beter geven dan lenen, en het kost ongeveer hetzelfde.” Dat beweerde Sir Philip Gibbs (1877-1962), Brits verslaggever tijdens de eerste Wereld Oorlog. Maar hoe wijs zijn uitspraak ook klinkt, de praktijk voelt meestal anders. Want stel jij leende een zus 2.500 euro, omdat ze wegens werkeloosheid tijdelijk krap zat. Maar nu ze weer volop werkt, rept ze met geen woord over terugbetalen. Ook lijkt ze jouw hints daarover te negeren. Maar zomaar kwijtschelden vind je niet terecht. Hoe kun je zo’n kwestie tactisch oplossen? Het antwoord begint met inzicht in de link tussen geld en gevoel. In de meeste families zijn die twee dingen verweven tot een gordiaanse knoop. Die moet je eerst ontrafelen. Anders gaat je onvrede waarschijnlijk etteren tot een familiezweer die met geen enkele geldsom te genezen valt.
Maar hoe ontrafel je een onontwarbare knoop van geld en gevoel? Een geweldige handleiding hiervoor is het boek “Alle liefde is economie” van psycholoog Steven Pont. Pont legt uit dat we onbewust kasboeken bijhouden van al onze relaties. In zo’n mentale boekhouding noteren en waarderen we dingen die we voor elkaar betekenen en doen. Maar de gevende en ontvangende partij kunnen posten een verschillende waarde geven. Voor jou betekent die 2.500 euro mogelijk puur 2.500 euro spaargeld, terwijl de zus de lening, al dan niet terecht, als een gift beschouwt. Ze ziet het mogelijk als een terugbetaling voor alles wat ze, voor haar gevoel, voor jou heeft gedaan. Maar het kan ook zijn dat jij deze brekebeen al levenslang uit de brand helpt, en dat ze nu te ver dreigt te gaan.
In een gezonde relatie streven mensen naar balans in hun kasboeken: beide personen beleven aan de verhouding ongeveer evenveel voordeel en plezier. In dit voorbeeld lijkt het evenwicht zoek te zijn: jouw boekhouding over de zus vertoont een ander saldo dan de boekhouding van de zus over jou. Familieleden voelen zich over zo’n verschil niet altijd schuldig. Soms menen ze (onbewust) recht te hebben op extra stortingen door verwanten, omdat ze vinden dat ze elders, bijvoorbeeld door de zorg voor jullie ouders of door pech in het leven, al te veel hebben ‘betaald’.