We zitten allemaal in een molen. Nee, geen zweefmolen waarin je gewichtloos rond suist. En ook geen mallemolen waar je uit wilt, of een gehaktmolen die je vermaalt tot puree. We zitten in een tredmolen. Maar een andere dan het rad waarin een hamster rent. De menselijke tredmolen is psychologisch. Hij zit in ons hoofd. Psychologen noemen het de hedonistische tredmolen. Dit rad staat symbool voor de menselijke neiging om, na een positieve of negatieve gebeurtenis, snel weer terug te veren naar het niveau van geluk dat we vóór het gebeuren hadden. Zo stijgt je blijheid na een huwelijksaanzoek tot een top op de trouwdag, om daarna weer te slinken naar normaal. Zelfs na diepe rouw klimt ons welbevinden uiteindelijk weer naar een individueel bepaald basisniveau. Kort gezegd: alles went.
Gedragswetenschappers noemen dit verschijnsel hedonistische aanpassing. Dit fenomeen gaat ook op voor je geldzaken. Als je de jackpot wint in een loterij, dan barst je van geluk. De ganse dag fantaseer je over je miljoenen. Maar na een tijdje slijt de euforie en richt je je weer op andere zaken. Je rijkdom wordt normaal. En je geluksgevoel, zo toont onderzoek aan, wordt weer als vóór de prijs. Hier staat tegenover dat gelukkig ook financiële dompers wennen. Stel, je verliest 10 mille aan een zwendelaar. Je bent er ziek van en maalt continu over het bedrog. Toch merk je dat het chagrijn slijt. Steeds vaker denk je aan andere dingen. Uiteindelijk is je geluksgevoel weer normaal.
Maar wat is een normaal geluksgevoel? Volgens de Amerikaanse hoogleraar psychologie Sonja Lyubomirsky, schrijfster van het boek The How of Happiness, verschilt dat per persoon. Maar er zit wel een wetmatigheid in. Volgens haar onderzoek is pakweg de helft van je basisgeluksgevoel genetisch bepaald, terwijl zo’n 10 procent afhangt van je levensomstandigheden, bijvoorbeeld je geboorteland. De rest, maar liefst 40 procent, kun je zelf beïnvloeden. Je (financiële) geluk is dus geen vast gegeven. Integendeel. Je hebt er zelf een behoorlijke invloed op.
Lyubomirsky geeft aan hoe je je (financiële) geluk zelf vrij simpel kunt maximaliseren, terwijl je het effect van tegenvallers kunt dempen. Het gaat er daarbij om je welbevinden zo lang mogelijk extra hoog te houden, terwijl je een ondermaats (financieel) geluksgevoel versneld opwaardeert. Het mooie is dat je daar vaak automatisch ook nog geld aan overhoudt. De tips hieronder, die daarvoor zorgen, zijn principes en vaardigheden waar je zelf wat aan hebt, maar die je ook vrij eenvoudig aan (je) kinderen kan uitleggen en aanleren. Dat kan verbazend veel extra financieel geluk en rust opleveren. Levenslang. Je doet het zo:
Zo maximaliseer je financieel geluk
Hou een meevaller vast
Krijg je een financiële meevaller, zoals een bonus, schenking, erfenis of loterijprijs, hou die dan voorlopig vast, bijvoorbeeld op een spaarrekening. Want als het geld meteen opgaat aan extra consumptie, dan zit je na zes maanden weer op je oude gelukspeil, maar dat is dan door hedonistische aanpassing duurder dan voorheen.
Betaal een tegenvaller meteen
Financiële dompers zoals een belastingaanslag of een boete kun je juist beter meteen afrekenen. Na die betaalpijn veer je immers snel weer terug naar je basis-geluksniveau. Als je hierdoor tijdelijk iets krapper zit, kunnen de kosten van je normale geluksniveau gaan dalen.
Verras jezelf af en toe
Je haalt meer geluk uit je euro’s als je van een financieel mazzeltje op je spaarrekening af en toe een stukje uitgeeft aan iets verrassends. En dan liefst aan bijzondere ervaringen in plaats van spullen. Dat blijkt gelukkiger te maken.
Tel je zegeningen
Volgens psychologen verhoog je je gelukspeil nog extra door optimistisch te zijn, te genieten, dankbaarheid te tonen en je zegeningen te tellen. Wie dat tot een gewoonte weet te maken, hoeft nooit meer te roepen dat geld niet gelukkig maakt.
