Volgens de Amerikaanse onderzoekster Juliet Schor, auteur van The Overspent American: Why We Want What We Don’t Need leidt elk extra uur per week voor buis of scherm tot 200 dollar extra consumptie per jaar. Want de mens is een kuddedier dat zich (onbewust) continu vergelijkt met anderen uit de kudde. Als iemand in een gesponsord tv-programma een nieuwe keuken laat installeren, lijkt de jouwe ineens achterhaald. Zo hebben hordes Nederlanders zich laten verleiden om hun hele interieur weg te smijten en te vervangen door zwartstalen binnendeuren met glas, visgraatparket, een woonkeuken met ontbijtbar en kookeiland, en een master bedroom met inloopkast.
Hierbij komt dat luxe went. Was je in de jaren 70 dolgelukkig met een rammelende Citroën 2CV, nu voel je je een sukkel als je auto geen airco of navigatie heeft. Zo ben je nooit meer echt tevreden. Hoewel? Relativeren helpt. Vergelijken is prima, mits je dat doet met iets, iemand of een groep waar je wél goed bij afsteekt. Zo maakt een inkomen van minimaal 44.000 euro per jaar dat meer verdient dan de doorsnee werkende Nederlander. En met een vermogen van minimaal een ton (in dollars) hoor je bij de 16 procent rijksten der aarde! Je kunt ook vergelijken met vroeger. En dan denken: wat fijn dat we wc’s, schoon drinkwater en antibiotica hebben. Want zonder die dingen had je mogelijk al voor je 30e verjaardag het loodje gelegd.
Relativeren helpt ook tegen vermogenspijn. Dat is de emotionele dip die je ervaart door geldverlies. Je gokte bijvoorbeeld verkeerd op de effectenbeurs, je zaak is op de fles gegaan of je staat voor onverwacht hoge kosten. Heel vervelend. Toch zijn er technieken om je stemming te verbeteren. Zo kun je een beleggingsverlies vaak psychologisch verkleinen: Staar je niet blind op één rampbelegging, maar becijfer periodiek je hele vermogen inclusief de overwaarde in je eigen huis. Zo kun je een aandelendip van 25 mille mogelijk herformuleren als 7 procent schade op je hele kapitaal. Daar valt beter mee te leven. Eenzelfde effect bereik je door een verlies in gedachten te compenseren door een recente meevaller, zoals een erfenis. Wie een ton ontving en €75.000 verloor, zit qua armslag toch nog een beetje in de lift.