Wat doe je als je alles al hebt: Een garage vol bijzondere auto’s, een landgoed aan de Atlantische oceaan, een privé eiland, een vliegtuig, zes buitenhuizen met personeel, een selfie, geschoten vanuit je eigen raket, en dan ook nog een privévermogen van een paar honderd miljard? Dan bestel je natuurlijk een luxe megajacht. Nee, geen model uit een catalogus, maar een speciaal voor jou ontworpen schip dat sneller, luxer, langer, opvallender en/of duurder is dan alle andere zeilschepen die de wereldzeeën al bevaren. Zo liet Amazon-oprichter Jeff Bezos een 127 meter lang superjacht bouwen in Alblasserdam. Ook wijlen Apple-oprichter Steve Jobs en Microsoft-oprichter Bill Gates kochten jachtkolossen. Net als veel steenrijke Russen en Arabieren, waarvan sommigen pronken met luxeschepen van wel 180 meter lang.
De fascinatie van superrijken voor grote jachten is antropologisch gezien logisch. Bezittingen zoals een half miljard kostend schip, juwelen, kunst, raspaarden en privéjets zijn uithangborden van iemands prestaties en dwingen respect af bij soortgenoten. Dat leidt, net als bij bavianen, tot een hogere plek in de pikorde, met betere parings- en overlevingskansen. Zo’n bevoorrechte positie wordt zowel in de dieren- als mensenwereld fel bevochten. De strijd die dat oplevert, verhevigt doordat superrijken de neiging hebben om bij elkaar te gaan klitten op eilanden en afsluitbare plekken als Aspen, Palm Beach, Emirates Hills (in Dubai) of Mallorca, waar ze elkaar aftroeven met sportauto’s, haute couture, mooie vrouwen, Van Goghs in de hal en een cultus van concurrerende feesten. De Oostenrijkse zoöloog Konrad Lorenz noemt dit ‘culturele pseudo-speciatie’. Dat betekent dat soorten geneigd zijn zich onder te verdelen in subsoorten, die zich tegen elkaar afzetten.
Ook wij, gewone Nederlanders, doen aan culturele pseudo-speciatie, maar dan op ons eigen, wat bescheidener (lees: minder dure) niveau. Maar het doel is hetzelfde: succes uitstralen en de pikorde beklimmen. Op de top (of een topje) is het namelijk goed toeven, want succes versterkt zichzelf. Een geslaagd mens of dier produceert testosteron. Dat veroorzaakt dominant en zelfverzekerd gedrag, wat weer extra succes oplevert. Biologen noemen dit het winnaarseffect. En al is de absolute top van superrijken voor jou niet weggelegd, het winnaarseffect hoeft niet aan je neus voorbij te gaan. Er leiden vele wegen naar relatieve financiële overvloed. Ik noem er vier.