De regels voor het berekenen van de waarde van de erfenis voor de erfbelasting zijn al heel lang niet geactualiseerd. Het bedrag waarover je erfbelasting moet betalen is daardoor niet meer gelijk aan de echte waarde van je erfenis. Daarom gaan de regels mogelijk veranderen.
Erfbelasting is een belasting die in Nederland wordt geheven over de erfenis die iemand ontvangt na het overlijden van een persoon. Hoeveel erfbelasting je moet betalen hangt niet alleen af van de omvang van je erfenis in euro's. Vaak is er immers sprake van een langstlevende testament. De langstlevende krijgt dan het vruchtgebruik en de kinderen het blooteigendom. Of de langstlevende krijgt het volle eigendom en de kinderen een vordering (met rente of renteloos). Voor de bepaling van de waarde daarvan voor de erfbelasting gelden regels (forfaits) die rekening houden met de levensverwachting en een rente van 6%. Die forfaits zijn niet meer aangepast sinds 1980 terwijl de levensverwachting sindsdien is toegenomen en de rente gedaald. Met name de rente van 6% zorgt voor grote verschillen tussen de belaste waarde en de werkelijke waarde. Die oprenting zorgt er nu voor dat veel erfgenamen minder of geen erfbelasting hoeven te betalen. Een verlaging daarvan leidt ertoe dat er meer erfbelasting moet worden betaald.
Onderzoek
Door Deloitte (in opdracht van de overheid) is een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de regels te actualiseren. Deloitte heeft in zijn onderzoeksrapport 6 varianten uitgewerkt, een voorkeursvariant aangewezen en aanbevelingen gedaan. Staatssecretaris Van Oostenbruggen is van plan hier verder mee aan de slag te gaan, zo laat hij in een brief aan de Tweede Kamer weten. De voorkeursvariant kan ertoe leiden dat de erfbelasting op grote vermogens omhooggaat en op kleine vermogens omlaag. De voorkeursvariant levert naar schatting €190 miljoen extra belastinginkomsten op. De opbrengst uit de schenk- en erfbelasting voor 2025 is op €3,6 miljard geraamd. Dit is een maximum. Want er is geen rekening gehouden met maatregelen die mensen zullen nemen om de te betalen erfbelasting te beperken.
Het is een nationale sport om zo min mogelijk erfbelasting te betalen.
Twijfels
Er zijn nog wel twijfels over de haalbaarheid van alle aanbevelingen uit de voorkeursvariant. De onderzoekers stellen namelijk voor om onderscheid te gaan maken tussen verschillende soorten vruchtgebruik. Een langstlevende die het vruchtgebruik erft, krijgt soms namelijk vervreemdings- en verteringsbevoegdheid (ze mag het vermogen opeten) en soms krijgt ze die bevoegdheid niet (ze mag dan alleen de opbrengst van het vermogen gebruiken). De waarde van het erfdeel van de langstlevende zou met opeetbevoegdheid eigenlijk hoger moeten zijn dan bij een erfdeel zonder die bevoegdheid. De vraag is echter, zo schrijft de staatssecretaris, of zo’n onderscheid in de praktijk uitvoerbaar is. Bijzonder hoogleraar fiscale aspecten van de notariële rechtspraktijk Wouter Burgerhart zegt in het FD van 18 februari dat hij het ook lastig acht om het verschil in vruchtgebruik wettelijk vast te leggen. Hij wijst er in dit verband op dat er vaak extra voorwaarden zijn als vruchtgebruikers het vermogen zelf mogen aanwenden, bijvoorbeeld dat dit alleen ten behoeve van een woning mag.
Aanpassingen
De aanbevelingen van Deloitte betreffen aanpassingen in de forfaits voor levensverwachting en rente. Het gaat dus niet om een aanpassing van de vrijstelling of het tarief. In het derde kwartaal komt Staatssecretaris Van Oostenbruggen met meer informatie over de vervolgstappen en het tijdpad voor aanpassing van de regels. Dat betekent dat de nieuwe regels in ieder geval later dan 2026 ingaan. Wanneer precies is nog niet bekend.
Wat te doen?
Het is een nationale sport om zo min mogelijk erfbelasting te betalen. Bij FiscAlert schrijven we vaak hierover. Wie alvast wil anticiperen op de mogelijke wijzigingen in de erfbelasting (lees: verhoging) en de erfbelasting wil beperken of voorkomen kan het volgende overwegen:
- schenken tijdens leven met gebruikmaking van de vrijstellingen
- als er veel vermogen is, schenken binnen de eerste schijf
- meer erfgenamen aanwijzen in je testament of legaten opnemen (kleinkinderen)
- een combitestament laten opstellen
Lees er meer over in onze artikelen ‘Zo onterf je de fiscus!’ en ‘Anticipeer op verhoging erfbelasting’.