Nederland staat aan de vooravond van een erfenis-tsunami. Onze 55- tot 75-jarigen bezitten samen meer dan duizend miljard euro aan onroerend goed, bank- en spaartegoeden. Hiervan zal de komende 10 jaar pakweg een kwart, zo’n 240 miljard euro, vererven. Fijn voor de ontvangers, zou je denken. Maar juist over erfenissen ontstaan vaak gruwelijke conflicten. Een recente peiling in het Verenigd Koninkrijk toont dat bijna vier van de tien erfgenamen ruziën met familieleden over de nalatenschap. In ons land is in 2015 zo’n onderzoek gedaan door Netwerk Notarissen. Daaruit bleek toen dat maar liefst een kwart van de Nederlanders geen contact meer had met een of meer familieleden door ruzie over geld of een erfenis. Een op de tien ouders bleek zelfs te overwegen een zoon of dochter te onterven. Wat een ellende allemaal.
Een familieruzie om geld begint niet zelden met een goedbedoelde gift of toezegging aan een kind. Maar hoe genereus dat ook lijkt, later kan zo’n cadeautje bij broers en zussen scheve gezichten geven. Stel een zoon was ontslagen. Daarom fourneerde moeder ooit 20 mille voor zijn studie of om een bedrijfje te starten. Na moeders dood ontdekt de dochter dat deze steun geen lening was, maar een belastingvrije schenking, die niet wordt verrekend met de erfenis. Ze is woedend, want haar broer –“die niksnut”- kreeg altijd al meer. Ook komt voor dat een kind een lening van de ouders niet kan terugbetalen, dat ma een gouden horloge aan meer dan één kind heeft beloofd, of dat schoonfamilie met succes stookt over schenkingen of de erfenis.
Ook een wettelijke verandering kan zorgen dat het ene kind meer krijgt dan een ander. Tot 2024 kon je een kind belastingvrij ruim een ton schenken voor de aankoop of verbetering van de eigen woning of de aflossing van de hypotheekschuld op de eigen woning. In 2025 kan een schenking van 106.000 euro het kind 7.380 of 9.928 euro aan schenkbelasting kosten.
Tel hierbij mogelijke complicaties door een echtscheiding, een tweede of derde huwelijk, gemengde gezinnen of dementie van een erflater met een zwaar verouderd testament. Stel vader is al 33 jaar dood. Hij had een langstlevende testament. Moeder kreeg zijn vermogen plus een schuld aan de kinderen tegen 6% rente. Die schuld groeide zo aan dat de erfenis op papier nul of zelfs negatief is. Moeder sterft. Haar nieuwe partner denkt dat hij haar huisje erft. Dan komen de schulden aan haar kinderen boven tafel. Misschien moet hij zelfs bijbetalen. Ook riskant zijn ik-opa-testamenten en schenkingen aan kinderen op papier. Of ouders die een huis nalaten met een hypotheekschuld. De kinderen moeten dan erfbelasting betalen, het huis zien kwijt te raken èn de hypotheekschuld afbetalen. Gecondoleerd.
Kortom: geld nalaten en weggeven aan kinderen is minder vrijblijvend dan veel ouders denken. Door allerlei oorzaken kan een leuk erfdeel ontaarden in een spijtzwam die een familie uit elkaar drijft. Een simpele inventarisatie en een notarisbezoek kan een wereld aan onenigheid voorkomen. Bovendien zal het je toekomstige erfgenamen hoogstwaarschijnlijk veel belasting gaan besparen.
Schenkingsrecht uitgelegd: hoe voorkom je fouten bij schenken en erfenis?
Als je een kind vóór 2003 een schenking gaf, wordt deze gift verrekend met de erfenis, tenzij in je testament of de schenkingsakte staat dat dit niet moet gebeuren. Een schenking vanaf 2003 wordt juist niet verrekend met de erfenis, tenzij je vastlegt van wel. Dat vastleggen regel je via een inbrengclausule in je testament of in een (onderhandse) schenkingsovereenkomst.
Open communiceren over je erfenis en schenkingen voorkomt familieconflicten
Behandel alle kinderen gelijk, speel open kaart met ze over je erfenis en zorg dat je erfenis (notarieel) goed is geregeld. Dan komen je kinderen na je dood niet voor onaangename verrassingen te staan.
Testament controleren: waarom je nú je testament moet bijwerken
Heb je nu geen testament? Of heb je het de afgelopen vijf jaar niet even nagelezen en zo nodig laten aanpassen? Dan is het hoog tijd om even de Checklist testament op deze website door te nemen. In een paar minuten weet je of je in actie moet komen. Zo’n kleine investering in tijd en notariskosten kan heel veel ruzie voorkomen. Het kan je erfgenamen bovendien later veel belasting besparen.
