De film Friends with Money uit 2006 portretteert vier vriendinnen van rond de 40: Franny, Christine, Olivia en Jane. Ooit waren ze financieel elkaars gelijken. Maar tegenwoordig komt Olivia moeizaam rond van schoonmaakklussen, terwijl Franny, een succesvol schrijfster, 2 miljoen dollar kan doneren aan een basisschool. ‘Geef het geld liever aan Olivia!’, roept Jane verontwaardigd als de vier samen dineren. Iedereen lacht ongemakkelijk en snel verandert het viertal van onderwerp. Want geld weggeven aan een armlastige vriendin? In een film lijkt het een optie, maar in het echte leven doen we dat niet. Stel, je wint 6 miljoen euro in de Staatsloterij. Deel je dat geld met een boezemvriend die sappelt? Of stel, je verkoopt je bedrijf voor miljoenen. Betaal je de probleemschulden van een vriendin? Volgens onderzoekers is de kans daarop vrijwel nihil. Sterker: zodra de welvaart van vrienden uiteen gaat lopen, verwatert het contact. Het botert niet tussen mensen van wie de financiële slagkracht verschilt.
De politiek correcte opinie luidt dat elk mens gelijk is. Maar in de praktijk bepaalt koopkracht in hoge mate met wie we socialiseren. Een ontluisterend beeld hiervan geeft een peiling uit 2018 onder duizend Britten. Bijna de helft van de ondervraagden gaf toe zich bewust te omringen met vrienden met evenveel bestedingsruimte. Van de rijkere Britten zeiden vier van de tien zelfs dat ze de banden hadden verbroken met vrienden die moeilijk konden rondkomen. Van hen voelde ruim een derde zich boven die armere vrienden verheven. Anderzijds zoeken minima ook niet snel vriendschap met rijken. Want wanneer rijk en arm samen zijn, ontstaan vaak ongemakkelijke situaties bij het splitsen van restaurantrekeningen of het plannen van uitjes en vakanties.
Nóg sterker dan inkomen beïnvloedt vermogen onze vriendschappen. Dat blijkt uit onderzoek door de economen Guy Kaplanski en Haim Levy onder 550 beleggers in Amerika, Duitsland, Israël, Turkije, Hong Kong en China. Het onderzoeksduo ontdekte dat maar drie van de honderd beleggers blij dan wel verdrietig zijn voor hun vrienden als die beleggingssucces of -verlies boeken. De meeste mensen balen juist als ze ontdekken dat hun vrienden succesvoller beleggen dan zij. Een schokkende driekwart van de respondenten gedroeg zich zelfs vijandig tegenover vrienden die meer beleggingswinst behaalden dan zij. Geen enkele van de ondervraagden was trouwens bereid geld weg te geven aan een vriend.
Deze uitkomsten laten zien hoe sterk geld verweven is met allerlei emoties. Daar praten we zelden over. Sterker, veel mensen kunnen niet eens verwoorden wat ze voelen over geld. Niemand zal botweg zeggen: ik ga niet meer met je om omdat je rijker dan wel armer bent dan ik. Financiële meningen en emoties blijven vaak levenslang onbewust. Ondertussen beïnvloeden ze wel je sociale keuzes, gevoel en gedrag. Daaruit kun je lessen trekken die goed zijn voor zowel je relaties als je portemonnee, zoals:
Hoe geld je relaties beïnvloedt – en wat je eraan kunt doen
Erken dat verschillen in koopkracht spanningen kunnen veroorzaken in vriendschappen en relaties. Dit kan je helpen om bewuste keuzes te maken in hoe je omgaat met geld in sociale situaties, zoals het delen van kosten of het kiezen van activiteiten waarvan een groep de kosten gaat delen. Het helpt je ook om reacties van anderen op allerlei geldkwesties te begrijpen.
Financiële onafhankelijkheid bereiken: slim sparen en investeren
Financiële onafhankelijkheid geeft je de ruimte om relaties te onderhouden zonder dat geld een dominante rol speelt. Bouw daarom aan een buffer door te sparen, te budgetteren en te beleggen.
Levensstijl en vriendschap: hoe je financiële balans houdt binnen je sociale kring
Om sociale cohesie te behouden, kan het verstandig zijn om een levensstijl aan te houden die aansluit bij die van je sociale kring. Je hoeft je niet compleet financieel aan anderen aan te passen, maar kan wel keuzes maken die voorkomen dat je jezelf of anderen in een ongemakkelijke situatie brengt, zoals het voorstellen van een voor sommigen te dure gezamenlijke activiteit.
Praten over geld: zo voorkom je spanningen in relaties
Als financiële verschillen spanningen veroorzaken, kan open communicatie helpen. Wees eerlijk over je budget en voorkeuren, en zoek naar manieren om samen tijd door te brengen zonder dat geld een obstakel vormt. Dit kan ook betekenen dat je vrienden kiest die jouw waarden rond geld delen.
Vriendschappen buiten je bubbel: waarom sociale diversiteit loont
Hoewel je vaak gemakkelijker omgaat met anderen van vergelijkbaar financieel niveau, kan het ook waardevol zijn om bewust relaties op te bouwen met mensen uit verschillende inkomensgroepen. Dit vraagt om flexibiliteit en empathie, maar kan je perspectief verbreden en financiële verschillen minder zwaar laten wegen.
