“Geen idee” of “Dat laat ik aan mijn man over”. Dat soort dingen antwoordt een flink deel van de Nederlandse vrouwen lacherig als je vraagt naar hun hypotheek, pensioen of andere ‘grote’ geldzaken. Die zorgeloosheid klinkt leuk, maar is riskant. Want het financiële leven kent een paar flinke valkuilen en valstrikken, helemaal voor moeders. Maar liefst 45 procent van de vrouwen die een kind krijgen gaat namelijk minder of niet meer werken, blijkt uit Emancipatiemonitor 2022. Vaders daarentegen werken na de komst van hun eerste kind doorgaans stug door aan hun carrière: Daarbij komt dat die man vaak degene is die de vaste lasten regelt, terwijl de vrouw des huizes over de dagelijkse boodschappen gaat. Als je geluk hebt, gaat dat lang goed. Maar de rapen zijn gaar als de hoofdkostwinner, die ook nog alle belangrijke geldzaken bestiert, (onverwacht) van het toneel verdwijnt.
Neem Judith en Albert. Ze bewoonden met hun drie dochters een prestigieus grachtenpand. Tot Albert, partner in een goed lopend evenementenbureau, plots overleed aan een hartstilstand. Judith belandde in een juridische strijd met zijn zakenpartner om de afkoopsom voor de zaak. Het resultaat viel tegen. Bovendien kwam er geen salaris meer binnen, bleek Albert geen euro pensioen te hebben opgebouwd noch een overlijdensrisicopolis te hebben afgesloten. Judith moest met haar dochters naar een bescheiden huurwoning verkassen. Recent rolde ze in een administratieve uitzendbaan. Pas sinds kort durft ze weer zonder donkere zonnebril op straat.
Of neem de gepensioneerde Pieter en zijn tweede, twintig jaar jongere vrouw Astrid. Pieters pensioenuitkering leek altijd groot genoeg om samen voor eeuwig vakantie vieren. Voor de lol verhuisde het duo naar België, vertoefde een tijdje onder de Spaanse zon en settelde zich ten slotte in Zuid- Frankrijk vlakbij de Middellandse zee. Daar sukkelt meneer tegenwoordig in een Frans bejaardenhuis. Omdat zijn einde nadert, informeerde Astrid voorzichtig naar haar inkomen na zijn dood. Dat werd een klap in haar gezicht. Van haar 70 procent nabestaandenpensioen gaat onverwacht de helft naar de eerste echtgenote van haar man. En haar AOW is wegens haar lange buitenlandavontuur maar de helft van normaal. Hoe komt ze straks nog rond?
De beste remedie tegen dit soort rampen is financiële onafhankelijkheid. Dat betekent dat je in principe kan rondkomen zonder je partner, je eigen pensioen opbouwt, je eigen betaalrekening hebt en je je geldzaken zelfstandig kunt regelen, inclusief kwesties rond (levens)verzekeringen, de hypotheek en het beheer van eventueel vermogen. Voldoen jij en/of je partner niet aan dit ideaal, dan heb ik wat simpel huiswerk voor je. Het geeft inzicht in de financiële gevolgen als een partner wegvalt. Als je dat weet, dan kun je (of kunnen jullie) je voorbereiden en zo nodig maatregelen nemen. Bijvoorbeeld voor de volgende gevallen:
Als een partner met pensioen gaat
Na je pensioendatum kun je leven van allerlei soorten inkomen, bijvoorbeeld van AOW, werknemerspensioen, lijfrentes, opnames uit eigen geld en mogelijk ook van arbeidsinkomen. Of jullie kunnen rondkomen van het totaal hangt af van hoeveel je nodig hebt om van te leven. Zo’n afweging lijkt je misschien complex, maar met de Pensioenschijfvanvijf van het Nibud kun je het snel op een rijtje krijgen. Dat is echt een aanrader, helemaal voor wie nu over zijn pensioensituatie in het duister tast.
Als een partner overlijdt:
1. Schat het bruto jaarinkomen (als jij of je partner nu zou overlijden) uit de volgende vijf bronnen: (arbeids)inkomen, Anw- of wezenuitkering per jaar (mits je aan de voorwaarden voldoet), nabestaandenpensioen per jaar (zie mijnpensioenoverzicht.nl), nabestaandenlijfrentes per jaar (zie eventuele polisbladen), een eventuele uitkering uit een overlijdensrisicoverzekering (orv).
2. Bepaal op berekenhet.nl hoeveel na belasting netto van het totaal van 1. overblijft.
3. Deel beschikbare spaargeld en beleggingen door het aantal jaren dat je er vanaf nu van zou moeten leven. Tel de uitkomst op bij 2.
4. Kun je van de uitkomst van 3. leven? (evt. nadat de hypotheek uit een verzekering is afgelost). Het Nibud heeft een rekenmodule waarmee je kunt bepalen hoeveel geld je huishouden nodig heeft. Dreigt er een tekort na een overlijden? Overweeg dan het afsluiten van een overlijdensrisicoverzekering.
Als jullie gaan scheiden:
Scheiden is financieel gezien vaak een domper voor de minstverdienende partner. Nibud.nl biedt deze tool om je inkomen na de scheiding te kunnen inschatten. Je voorbereiden op andere financiële gevolgen van scheiding kan via deze checklist op wijzeringeldzaken.nl. Scheiden heeft ook invloed op je pensioensituatie. Als jullie getrouwd waren dan hebben jullie doorgaans recht op de helft van het ouderdomspensioen dat jullie tijdens het huwelijk hebben opgebouwd. Dat heet pensioenverevening. Bij een breuk na samenwoning is pensioenverevening niet vanzelfsprekend. Het hangt af wat er in een eventueel samenlevingscontract staat. Als ex kun je ooit recht hebben op bijzonder nabestaandenpensioen. Dit is het partnerpensioen dat je ex-partner tot de scheidingsdatum heeft opgebouwd bij huidige én vorige werkgevers. Het wordt aan jou uitbetaald als je ex doodgaat terwijl je niet meer zijn partner bent. In plaats hiervan kunnen partners het pensioen ook definitief afrekenen bij de scheiding. Dat heet pensioenconversie.
Als een werkende partner arbeidsongeschiktheid raakt
Stel dat een partner geen inkomen meer kan verdienen. Hebben jullie dan een financieel probleem? Het antwoord verschilt heel sterk per situatie. Werknemers zijn meestal verzekerd tegen ziekte en arbeidsongeschiktheid. Soms biedt ook je pensioenregeling (enige) dekking tegen een financiële dip bij arbeidsongeschiktheid. En misschien ook heb je ooit ‘iets’ afgesloten bij je hypotheek of kan je partner (meer) gaan verdienen als jij het ooit niet meer kunt. Is het totaal ervan genoeg? Met deze rekenmodule van het Nibud kun je bepalen hoeveel je nodig hebt om van rond te komen. Een tekort kun je bijvoorbeeld opvangen door een arbeidsongeschiktheidspolis. Als je er al een hebt lopen, is het verstandig om de dekking ervan zo nu en dan te herzien. Als je flink wat spaargeld hebt, kun je de uitkering wellicht verlagen of een langere wachttijd kiezen. Dat scheelt premie. Je kunt een arbeidsongeschiktheidsverzekering mogelijk ook vervangen door een broodfonds.
