Platgeslagen: pensioenrendement

Kapé Breukelaar

Recent schreef ik twee stukken over pensioenfondsen. Uit de reacties werd al snel duidelijk dat niet iedereen weet wat speelde in de beleggingsmarkten vanaf 2007. Die gebeurtenissen hadden een enorme invloed op de dekkingsgraad van pensioenfondsen. Daarom een terugblik.

CRISIS 2009

In de zomer van 2007 staan de pensioenfondsen er blakend voor. De gemiddelde dekkingsgraad is 151,8%. 

Maar het gaat vreselijk mis, eerst langzaam, dan snel. Op 1 april 2009 is nog maar 91,8% dekkingsgraad over. In minder dan 2 jaar. Hoe kon dat?

Wereldwijd is een  financiële crisis uitgebroken na het omvallen van Lehman Brothers in september 2008. De aandelenmarkten maken wereldwijd een duikvlucht. De MSCI World ACWI index halveert bijna in waarde. 

RENTE

De rente voor 20-jaar looptijd begint ook langzaam te dalen. Die was nog 4,5% in de zomer van 2007 en zakt naar 4,1% in april 2009. De dalende lange rente maakt dat de eveneens langlopende pensioenverplichtingen in waarde toenemen.

HERSTEL?

Pas in januari 2013 is de wereldaandelenindex weer terug op het oude niveau van 2007. Zes jaar van traag herstel. Dan volgen acht jaren met prima aandelenrendementen, tot en met 2021. 

Spelbreker voor de pensioenfondsen is in die jaren de lange rente. De 20-jaarsrente die in 2007 nog op 4,5% stond zakt naar 2,5% in januari 2013. Daarna zakt de rente snel verder. In 2019 is de rente voor het eerst zelfs negatief. 

VERPLICHTINGEN

Wat doet zo’n rentedaling met de waarde van de verplichtingen? Stel dat op basis van 4,5% rente in 2007 de verplichtingen 100 waard zijn. Vervolgens zakt de lange rente naar 2,5% in 2013. De verplichtingen stijgen dan in waarde naar 131. Bij een daling naar 1% rente wordt de waarde 163 en bij 0% rente kom je uit op 190.

CORONA

Dan breekt de Coronaperiode aan. De aandelenmarkten dalen hard en de lange rente staat zelfs even op min 0,25%. Op 1 april 2020 bereikt de gemiddelde dekkingsgraad een dieptepunt op 89,6%. In de 11 jaar na 2009 zijn we niets opgeschoten.

RAMPJAAR 2022?

Het houdt nog niet op. In 2022 zakken zowel aandelen als obligaties fors in waarde. Het verlies bij pensioenfondsen bedraagt honderden miljarden. De oorzaak is een forse rentestijging. De lange rente schiet dat jaar omhoog van 0,30% naar 2,58%. 

Dat laatste is echter goed nieuws. Omgerekend naar het eerdere voorbeeld van de pensioenverplichtingen: die zakken van 181,4 naar 129,7. De daling van de verplichtingen is zelfs groter dan het verlies op de beleggingen. Ondanks de slechte beleggingsresultaten stijgt dus de dekkingsgraad in 2022:  van 114,3% naar 115,8%. 

ACTUEEL

Sinds 2022 is de rente nog iets verder gestegen en hebben aandelen prima gerendeerd. Op 30 juni dit jaar was de gemiddelde dekkingsgraad van de pensioenfondsen 122,5%. Ook is de laatste jaren weer geïndexeerd, gemiddeld ruim 18% bij de grootste 7 pensioenfondsen. Per saldo was er een plus van 60% sinds het dieptepunt in 2020.