Platgeslagen: zorgkosten

Tekst: Kapé Breukelaar

De kosten voor Zorg en Welzijn zijn net als de sociale zekerheid goed voor een kwart van de rijksbegroting. Jaarlijks geven we er veel geld aan uit. Ik keek daarom bij het CBS naar de onderliggende cijfers. Daarbij stelde ik een simpele vraag: waar hebben we het eigenlijk over?

KOSTEN

De kosten voor zorg en welzijn waren in 2024 bijna €155 miljard. Dat is ruim €8.500 per inwoner en ruim €18.000 per huishouden.

LANGE LIJST

De tabel laat de uitgaven zien, een lange lijst van 24 verschillende kostencategorieën.

De medisch specialistische zorg is de grootste post met een kleine 19% van het totaal aan kosten. Thuiszorg, verpleeghuiszorg en gehandicaptenzorg zijn samen goed voor bijna 27% van de uitgaven. De kosten van geneesmiddelen en geestelijke gezondheidszorg zijn beide rond de 6%. De top 6 uit deze ‘ranglijst’ is goed voor 58% van de uitgaven. De andere 18 regels vullen de resterende 42%.

KLEINTJES

Twee kleinere kostenposten vielen mijn op omdat ze voor veel huishoudens het meest zichtbaar zijn. Aan huisartsenzorg wordt 2,7% uitgegeven en aan mondzorg 1,8%. Samen goed voor €7 miljard, gemiddeld €385 per inwoner.

TOELICHTING

Bij sommige posten wist ik niet wat die inhielden. Ik zocht het uit voor een vijftal posten:
(1) Overige zorg: ziekenvervoer, laboratoriumonderzoek en alternatieve geneeswijzen.
(2) Beschermd wonen: mensen met psychische problemen die niet zelfstandig kunnen wonen.
(3) Maatschappelijke opvang: opvang van mensen zonder woonruimte. Denk aan daklozen opvang en blijf-van-mijn-lijfhuizen.
(4) Opleiding: kosten vervolgopleidingen voor artsen.
(5) Beleid en beheer: uitvoeringskosten verzekeraars, kosten van onder andere NZA en Zorginstituut.

FINANCIERING

Het bedrag van bijna 155 miljard aan zorguitgaven in 2024 werd opgebracht uit 6 verschillende bronnen (afkorting in tabel):
(1) Algemene middelen: 36,3 miljard (ALG)
(2) Premies WLZ: 34,3 miljard (WLZ)
(3) Basisverzekering: 59,1 miljard (VERZ)
(4) Aanvullende verzekering: 4,4 miljard (AANV)
(5) Eigen bijdrage: 18,0 miljard (EB)
(6) Overige bijdragen: 2,8 miljard (OV)

Bij de post basisverzekering is ongeveer de helft van het bedrag de premiebetalingen voor de basisverzekering. Het restant is de inkomensafhankelijke premie die werd ingehouden op het inkomen.

In de tabel zie je ook per regel de procentuele dekking uit de verschillende bronnen.

De eigen bijdrage is een terugkerend thema in het politieke debat. Begrijpelijk, met €18 miljard dekt die ruim 11% van de totale zorgkosten.

DEBAT

Bij Zorg en Welzijn gaat het om een enorm bedrag aan uitgaven, zowel in totaal als per huishouden. 

Wil je een debat over die kosten voeren dan stuit je al snel op gevoelige ethische vragen. Wat is de waarde van een extra levensjaar? Welke kwaliteit heeft dat extra levensjaar? Wat mag dat dan kosten? Welke behandelingen mogen in het basispakket en welke niet? Het raakt iedereen.

Dat maakt de discussie zo lastig, maar niet minder noodzakelijk.